Wraz z premierą książki Darusza Karnasa poświęconej samolotom wielozadaniowym CSS-13 ukazała się kolejna pozycja warta uwagi. Jest nią oczywiście drugi tom monumentalnego dzieła pt. „Yugoslav Fighter Colours 1918-1941”.  Tym razem Ognjan Petrovic i Djordie Nikolic przedstawiają nowsze typy myśliwców pełniących służbę w jugosłowiańskim lotnictwie wojskowym.

Szata graficzna i sposób wydania są identyczne jak w przypadku pierwszego tomu, czyli kredowy papier, twarda oprawa i lakierowana okładka, co sprawia, że książkę aż chce się wziąć do ręki. Poziom edytorski najwyższy z możliwych. Nieco inna jest natomiast zawartość. W pierwszym tomie dominowała mnogość typów używanych samolotów, ale pamiętać należy, że był to okres formowania się jugosłowiańskiego lotnictwa myśliwskiego, zaś sprzęt pozyskiwano gdzie się da, z różnych źródeł. Podobnie było w Polsce. 

Drugi tom obejmuje okres, w którym lotnictwo działało w sposób bardziej uporządkowany, sprzęt latający był już znacznej mierze ujednolicony, co siłą rzeczy sprawia, iż typów samolotów będących w służbie było zdecydowanie mniej, co nie oznacza, że było mniej ciekawie. Samoloty omówione są w sposób chronologiczny, jednakże można wyodrębnić dwie grupy samolotów. Po pierwsze rodzime konstrukcje, a więc Ikarus IK.2 układem i konstrukcją przypominający nasze maszyny konstrukcji iż. Z. Puławskiego oraz Rogożarski IK-3, w którym jak osobiście widzę wpływy Hurricane, MS-406 a nawet Jaka -1b.

Druga grupa to konstrukcje zagraniczne, czy Hawker Furry, Hawker Hurricane oraz Messerschmitt Bf-109E oraz Potez 61. Wszystkie samoloty omówione w książce są oczywiście należycie zilustrowane zarówno dużą ilością dobrej jakości fotografii archiwalnych oraz ponad trzydziestoma planszami barwnymi, które z dużym znawstwem tematu wykonał Ognjan Petrovic. Publikacja zawiera także wiele danych tabelarycznych, przez co znacznie zyskuje na wartości merytorycznej.

Autorzy nie ograniczyli się jedynie do omawiania seryjnych konstrukcji, ale sporo uwagi poświęcili także prototypom. Zarówno tych, które weszły do produkcji seryjnej, czyli Ikarus IK.2 oraz Rogożarski IK-3, ale także tym, które nie wyszły poza stadium prototypu. Mowa tu takich konstrukcjach, jak Rogożarski R-313, Zmaj R-1 czy wyróżniający się oryginalną sylwetką Ikarus Orkan.

Siłą wszystkich książek Wydawnictwa Stratus jest duża ilość dobrej jakości zdjęć, jakie są w tych książkach publikowane. Tak jest i tym razem. Każdy egzemplarz samolotu, jaki został omówiony przez autorów opracowania został zilustrowany przynajmniej jedną wysokiej jakości fotografią. Zdjęć jest w sumie kilkaset, wiele z nich może być modelarską inspiracją i dać odpowiedź na często pojawiające się  pytania o szczegóły danej konstrukcji. Opracowanie zakończono erratą do pierwszego tomu, gdzie zamieszczono poprawione sylwetki dwóch samolotów – SPADA S.7 oraz Avii BH-33. W tym miejscu zamieszono też perspektywiczne, barwne plansze przedstawiające część samolotów opisanych w książce.
Na rynek trafiła zatem kolejna publikacja o bardzo wysokim poziomie merytorycznym jak i poligraficznym. Lotnictwo Jugosłowiańskie jest przy tym tematem bardzo oryginalnym, zarówno jak i o użytkowany sprzęt co też nietuzinkowe schematy malowań. Z taką dokumentacją budowa modelu  w barwach Lotnictwa Jugosławii nie powinna stanowić problemu. 

Dziękuję Wydawnictwu Stratus za przekazanie egzemplarza na potrzeby niniejszej publikacji.

Marcin "Marwaw" Wawrzynkowski