Autor: Ilustrator: Liczba stron: Liczba stron kolorowych: Format: Data wydania: ISBN: Numer katalogowy: Cena:

Wojciech Zmyślony Andrzej M. Olejniczak 184 184 A4, paperback 08-2024 9788367227780 MAXI 12 99,00 zł

Samolot szturmowy Ił-2 był niewątpliwie jednym z najbardziej znanych samolotów bojowych ostatniej wojny. Dał bowiem początek całej rodzinie konstrukcji lotniczych, zwanych dzisiaj samolotami pola walki, które powstawały i powstają nadal w różnych krajach. Propagandowy mit „Szturmowika” jako samolotu o ponad przeciętnych możliwościach bojowych obalono już dawno, dziś ta konstrukcja nieco niesłusznie odchodzi w zapomnienie. Jest po prostu wiele innych samolotów, które są bardziej interesujące, zwłaszcza dla młodszego pokolenia entuzjastów lotnictwa i modelarzy. Tu właśnie pojawia się Wojciech Zmyślony i jego najnowsza publikacja, poświęcona właśnie Iłom -2 a dokładniej, ich użyciu w lotnictwie polskim. Publikacja została wydana przez Wydawnictwo Stratus w ramach cyklu „Samolot po polsku MAXI”.

Pierwsze co rzuca się w oczy, to objętość książki, naprawdę duża, bo licząca 184 strony. Jedna z bardziej obszernych, jak nie najobszerniejsza z całego cyklu. Zaczyna ją kilka stron wstępu, w którym autor wstępnie sygnalizuje jakie zagadnienia ma zamiar poruszyć. Pierwszy rozdział jest poświęcony bardzo szeroko rozumianemu zagadnieniu kamuflażu i malowań. Temat jak widać, po zamieszczonych zdjęciach jest rozłożony praktycznie na czynniki pierwsze, od rozkładu plam poszczególnych kolorów na poszczególnych wariantach malowania, a było ich kilka, po sposoby malowania szachownic, numerów czy napisów eksploatacyjnych. To wszystko zilustrowane dużą ilością dokładnie dobranych zdjęć oraz sylwetkami barwnymi autorstwa Andrzeja M. Olejniczaka. Te sylwetki pojawią się jeszcze w wielu miejscach całej publikacji, a jest ich łącznie 52.

Część historyczna publikacji rozpoczyna się w Gostomelu w Ukrainie, gdzie stacjonuje 611 Pułk Lotnictwa Szturmowego, który następnie zostaje wcielony do lotnictwa I Armii Wojska Polskiego i staje się 3-cim Pułkiem Lotnictwa Szturmowego. Omówiony zostaje udział jednostki w działaniach bojowych, przy czym rzeczywistość była tu zgoła inna, niż rewelacje, które łykałem jak młody rekin, kiedy to jeszcze chodziłem do szkoły. Według tego Ił-2 był samolotem o właściwościach wręcz nadprzyrodzonych i dosłownie deklasował wszystko co miało skrzydła i potrafiło latać. Autor publikacji rozprawia się z kilkoma rodzimymi mitami na temat Iła-2, między innymi opisując najbardziej znane zdjęcie polskich Iłów, wykonane rzekomo podczas walk o Pomorze, a w rzeczywistości będące retuszerskim fałszerstwem. Takich „kwiatków” jest tu więcej, co jeszcze bardziej podnosi atrakcyjność całego opracowania. Podobnie jak z okresem krótko po zakończeniu działań wojennych i procesowi wymiany personelu jednostki z radzieckiego na polski.

Okres powojenny jest znacznie bardziej obszerny z uwagi na fakt, iż jednostek latających na „Szturmowikach” przybyło a i okres użytkowania tych samolotów był dłuższy. Cała publikacja nie jest jednak tylko suchym opisem poszczególnych faktów, ale zawiera szereg wspomnień i relacji, nie tylko pilotów czy strzelców pokładowych ale także mechaników i innych osób z personelu naziemnego, co znacznie podnosi walory historyczne i poznawcze książki i daje wyobrażenie o tym jak wielką pracę autor wykonał poszukując materiałów i je systematyzując. Wielki szacunek i podziw. Oczywiście doskonałe materiały i dobry tekst to nie wszystko. Dobra monografia powinna być także dobrze zilustrowana. Na temat sylwetek barwnych wspominałem uprzednio, teraz nieco na temat zdjęć. Jest ich aż 411 i pochodzą ze wszystkich okresów użytkowania Iłów-2 w lotnictwie polskim, w większości są znakomitej jakości, jeżeli trafi się jakieś słabsze, to tylko dlatego, że słaby technicznie był oryginał. Zamieszczony w tej publikacji materiał ikonograficzny będzie także bardzo pomocny dla modelarzy. Napisałem co prawda, że „Szturmowik” odchodzi nieco w zapomnienie, ale jego amatorzy są nadal i kleją modele tego samolotu. Sam posiadam cztery zestawy, które gdzieś w czeluściach magazynu czekają na swój czas.

Użytkowanie i służba w jednostkach bojowych to jednak nie wszystko. Bardzo interesujące są także ostatnie rozdziały książki traktujące o egzemplarzach warsztatowych, muzealnych, pomnikach i egzemplarzach kinematograficznych. Okazuje się, że złomowanie dwóch Spitfirów w historią bojową w Muzeum Wojska Polskiego to nie jedyna zbrodnia na eksponatach, jakiej dokonano w tej palcówce. Skasowano bowiem także wyprodukowane jeszcze w czasach wojny i także posiadające historię bojową samoloty z 1 Mieszanej Dywizji Lotniczej, czyli Jaka – 1, Po -2 i także Iła – 2 „deskę”. Zachowany do dnia dzisiejszego egzemplarz wyprodukowano już po wojnie.
Mamy do czynienia z kolejną niezwykle wartościową pozycją. Jest to najbardziej obszerne i szczegółowe opracowanie na temat Iła – 2 a trzeba pamiętać o tym, że jest to tylko wycinek historii tego samolotu. Książka przydatna nie tylko dla modelarzy, ale także dla wszystkich, którzy interesują się polskim lotnictwem wojskowym. Pomimo swojego rodowodu i propagandowego wypaczenia Ił-2 jest bardzo ważnym rozdziałem w historii polskiego lotnictwa. Rozdziałem z którym warto się zapoznać.

Dziękuję Wydawnictwu Stratus za przekazanie egzemplarza na potrzeby niniejszej publikacji.